İhtiyari arabuluculuk, tarafların zorunluluk olmaksızın bir uyuşmazlığı çözmek için başvurduğu hızlı, ekonomik ve gizli bir yöntemdir. Bu süreç, mahkeme yoluna göre daha esnek ve tarafların kontrolünde ilerler. İşte ihtiyari arabuluculuk sürecinin nasıl işlediğine dair adım adım bir rehber:
1. Karar Verme ve Tarafların Mutabakatı
İhtiyari arabuluculuğun ilk adımı, tarafların bu yöntemi kullanma konusunda gönüllü olarak anlaşmasıdır. Zorunlu arabuluculuğun aksine, bu süreçte dava açma zorunluluğu yoktur. Taraflar, uyuşmazlığı mahkeme dışında çözmek istediklerine karar verir ve arabuluculuğa başvurma konusunda mutabık kalır.
2. Arabulucu Seçimi ve Başvuru
Taraflar, Adalet Bakanlığı’nın Arabuluculuk Sicil Kaydı’nda bulunan uzman ve tarafsız bir arabulucu seçer. Arabulucu seçimi için:
Doğrudan Arabulucuyla İletişim: Taraflar, kendi tanıdıkları veya internet üzerinden buldukları bir arabulucuyla iletişime geçebilir.
Adliye Arabuluculuk Büroları: Mahkemenin bulunduğu yerdeki arabuluculuk bürolarına başvuru yapılabilir.
Başvuru Süreci:
- Taraflardan biri arabulucuya başvurduğunda, diğer tarafın da onayı gereklidir.
- Diğer taraf, 30 gün içinde cevap vermezse teklif reddedilmiş sayılır.
3. Ön Görüşme ve Sürecin Başlaması
Arabulucu, tarafları süreç hakkında bilgilendirir:
Gizlilik İlkesi: Görüşmelerde paylaşılan bilgiler mahkemede delil olarak kullanılamaz.
Eşitlik İlkesi: Her iki tarafın da eşit söz hakkı vardır.
Gönüllülük: Taraflar istedikleri zaman süreçten çekilebilir.
4. Müzakere ve Çözüm Arayışı
Arabulucu, tarafları bir araya getirerek iletişim kurmalarını sağlar:
Taleplerin Netleştirilmesi: Her taraf, beklentilerini ve çözüm önerilerini sunar.
Ortak Çözüm Üretme: Arabulucu, tarafların uzlaşabileceği alternatifler sunar (örneğin, tazminat yerine mal varlığı paylaşımı).
Teknik Destek: Gerekirse hukuki veya finansal uzmanlardan destek alınabilir.
5. Anlaşma veya Sürecin Sona Ermesi
Anlaşma Sağlanırsa:
- Yazılı bir anlaşma metni hazırlanır ve taraflarca imzalanır.
- Bu metin, icra edilebilirlik şerhi alınarak mahkeme kararı niteliği kazanır.
Anlaşma Sağlanamazsa:
- Süreç sonlandırılır ve taraflar dava yoluna gidebilir.
- Arabuluculuk sürecinde geçen zaman, zamanaşımını etkilemez.
6. Ücret ve Maliyet Yönetimi
İhtiyari arabuluculuk ücretleri, Adalet Bakanlığı’nın belirlediği asgari tarifeye göre belirlenir:
Para İle Değerlendirilen Uyuşmazlıklar: Anlaşma tutarının belirli bir yüzdesi ücret olarak alınır.
Para İle Değerlendirilemeyen Uyuşmazlıklar: Saatlik veya sabit ücret uygulanır.
Ücret genellikle taraflar arasında eşit paylaşılır.
İhtiyari Arabuluculuğun Avantajları
Zaman Tasarrufu: Mahkeme sürecine göre çok daha hızlı (genellikle 1-3 ay).
Maliyet Etkinliği: Dava masraflarından ve avukat ücretlerinden tasarruf sağlar.
Gizlilik: Süreç kamuya açık değildir, tarafların mahremiyeti korunur.
Esneklik: Çözüm önerileri tarafların ihtiyaçlarına göre şekillenir.
Sık Sorulan Sorular
1. İhtiyari Arabuluculuk Hangi Davalarda Uygulanır?
Maddi/manevi tazminat, miras paylaşımı, kira uyuşmazlıkları ve boşanmada mal paylaşımı gibi özel hukuk davalarında.
2. Arabulucu Ücretini Kim Öder?
Genellikle taraflar eşit olarak paylaşır. İşçi-işveren uyuşmazlıklarında ise anlaşma olmasa bile ücret paylaşılır.
3. Süreç Ne Kadar Sürer?
Zorunlu bir süre sınırı yoktur, ancak genellikle 1-3 ay içinde sonuçlanır.
4. Anlaşma Sonrası Dava Açılabilir mi?
Hayır. Anlaşma metni, tarafları bağlar ve aynı konuda dava açılamaz.
5. Arabulucu Nasıl Seçilir?
Adalet Bakanlığı’nın sicil kaydındaki uzmanlar arasından seçim yapılır.
İhtiyari arabuluculuk, uyuşmazlıkları hızlı ve stresiz çözmek için ideal bir yöntemdir. Tarafların kontrolünde ilerleyen bu süreç, hem zaman hem de maliyet açısından avantaj sağlar. Eğer bir hukuki anlaşmazlık yaşıyorsanız, ihtiyari arabuluculuğu değerlendirmek için bir avukat veya sicil kayıtlı arabulucu ile iletişime geçebilirsiniz.