ÖZET: SERMAYE PİYASASI KANUNU’NUN 103., 104., VE 105. MADDELERİNE HANGİ DURUMLARDA İDARİ PARA CEZASI UYGULANABİLECEĞİ VE BUNA İLİŞKİN USULLER DÜZENLENMİŞTİR. VERİLEN İDARİ PARA CEZALARINA KARŞI İTİRAZ MÜMKÜN OLUP İDARİ YARGI YOLUNA BAŞVURULABİLİR.
İdari para cezaları, Anayasa Mahkemesi tarafından “Yasa’nın açıkça izin verdiği durumlarda, idarenin yargı organına başvurmadan, uyguladığı malî nitelikli yaptırımlar” olarak tanımlanmıştır. AYM’ye göre, idarî para cezaları ile kamu düzenine aykırı davranışların önlenmesi, toplumda disiplinin sağlanması amaçlanmaktadır.
Sermaye piyasaları güvene dayalı olarak işleyen piyasalardır, kurumların ve şahısların piyasaya olan güveni ekonominin sağlıklı şekilde işlemesi ve devamlılığı açısından önemlidir. Bu güveni ve piyasanın sağlıklı şekilde işlemesini korumak amacıyla Sermaye Piyasası Kanunu’nda birtakım düzenlemeler yapılmış, sermaye piyasasının işleyişini ve devamlılığını tehlikeye sokabilecek fiiller yaptırıma bağlanmıştır.
Sermaye Piyasası Kanunu’nda hangi durumlarda ve hangi usullerle idari para cezası uygulanacağı “İdari Para Cezası Gerektiren Fiiller” başlığı altında düzenlenmiştir.
MADDE 103
(1) BU KANUNA DAYANILARAK YAPILAN DÜZENLEMELERE, BELİRLENEN STANDART VE FORMLARA VE KURULCA ALINAN GENEL VE ÖZEL NİTELİKTEKİ KARARLARA AYKIRI HAREKET EDEN KİŞİLERE Kurul tarafından yirmi bin Türk Lirasından iki yüz elli bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir. Ancak, yükümlülüğe aykırılık dolayısıyla menfaat temin edilmiş olması hâlinde verilecek idari para cezasının miktarı bu menfaatin iki katından az olamaz.
İLGİLİ MADDENİN BU KISMINDAN, MADDEDE ADI GEÇEN VE SIRALANAN FİİLLER DIŞINDA YÖNETMELİK, KURUL KARARLARI VS. DE GEREKÇE GÖSTERİLEREK İDARİ PARA CEZASINA HÜKMEDİLEBİLECEĞİ ANLAŞILMAKTADIR. YANİ İDARİ PARA CEZASI VERİLECEK HALLERİN BU MADDEDE SIRALANAN FİİLLERLE SINIRLI OLDUĞU DÜŞÜNÜLMEMELİDİR. İlgili kanunda idari para cezasını gerektiren başlıklar, SPKn’nin 103. ve 104. maddelerinde piyasa bozucu eylemler ve genel esaslar başlıkları ile açıklanmıştır.
PİYASA BOZUCU EYLEMLER
MADDE 104 – (1) Makul bir ekonomik veya finansal gerekçeyle açıklanamayan, borsa ve teşkilatlanmış diğer piyasaların güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki eylem ve işlemler, bir suç oluşturmadığı takdirde, piyasa bozucu nitelikte eylem sayılır. Kurulca belirlenen piyasa bozucu eylemleri gerçekleştiren kişilere Kurul tarafından yirmi bin Türk Lirasından beş yüz bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir. Ancak, bu suretle menfaat temin edilmiş olması hâlinde verilecek idari para cezasının miktarı bu menfaatin iki katından az olamaz
Kanunun “İdari Para Cezası Gerektiren Fiiller” bölümünde, piyasa bozucu eylemlerin dışında hangi durumlarda idari para cezası uygulamasında bulunulacağı 103. madde sıralanmıştır. Bunlar:
(1)Bu Kanuna dayanılarak yapılan düzenlemelere, belirlenen standart ve formlara ve Kurulca alınan genel ve özel nitelikteki kararlara aykırı hareket eden kişilere Kurul tarafından yirmi bin Türk Lirasından iki yüz elli bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir. Ancak, yükümlülüğe aykırılık dolayısıyla menfaat temin edilmiş olması hâlinde verilecek idari para cezasının miktarı bu menfaatin iki katından az olamaz. Tüzel kişilere, aykırılığın ağırlığı ve etkilediği mağdur sayısı dikkate alınarak bu fıkranın birinci cümlesinde yer alan asgari miktardan az olmamak üzere bağımsız denetimden geçmiş yıllık finansal tablolarında yer alan brüt satış hasılatının %,1’i ile vergi öncesi kârının %20’sinden yüksek olanına kadar idari para cezası verilir.
(2) Birinci fıkradaki yükümlülüklere aykırı hareket eden kişinin bir özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcisi olması veya organ veya temsilcisi olmamakla birlikte bu tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen bir kişi olması hâlinde, ayrıca tüzel kişi hakkında da birinci fıkra hükmüne göre idari para cezası verilir. Aykırılığın, temsilcisi olunan veya adına hareket edilen tüzel kişinin zararına bir sonuç doğurması hâlinde, tüzel kişiye idari para cezası verilmez.
(3) 26’ncı madde uyarınca ve gerekirse Kurulca verilebilecek ek süre zarfında pay alım teklifi zorunluluğunu yerine getirmeyen gerçek ve tüzel kişiler hakkında, Kurul tarafından pay alım teklifine konu payların toplam bedeline kadar idari para cezası verilir.
(4) 106’ ncı maddede belirtilen nitelikte bir bilginin varlığı aranmaksızın, Kurulca izin verilen hâller hariç olmak üzere ve Kurulca belirlenen zaman dilimi içinde ilgili sermaye piyasası araçlarının alım satımından kazanç elde eden ihraççıların yönetim kurulu üyeleri ve yöneticileri elde ettikleri net kazancı ihraççıya vermekle yükümlüdürler. Bu yükümlülüğü otuz gün içinde yerine getirmeyenler hakkında Kurul tarafından elde ettikleri menfaatin iki katı idari para cezası verilir.
(5) 75 inci maddenin altıncı fıkrasındaki yükümlülüğe uymayan üyelere, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği tarafından beş bin Türk Lirasından elli bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir.
(6) Halka açık ortaklıklar ve kolektif yatırım kuruluşları ile bunların iştirak ve bağlı ortaklıklarının, esas sözleşmeleri veya iç tüzükleri çerçevesinde basiretli ve dürüst bir tacir olarak veya piyasa teamülleri uyarınca kârlarını ya da malvarlıklarını korumak veya artırmak için yapmaları beklenen faaliyetleri yapmamaları yoluyla ilişkili oldukları gerçek veya tüzel kişilerin kârlarının ya da malvarlıklarının artmasının sağlanması hâlinde ilgili tüzel kişiye Kurul tarafından yirmi bin Türk Lirasından iki yüz elli bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir. Ancak, verilecek idari para cezasının miktarı elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
(7) (Ek:20/2/2020-7222/36 md.) Kurul veya bu Kanuna göre görevlendirilenler tarafından ilgili gerçek ve tüzel kişilerden bu Kanun ve ilgili diğer mevzuatın sermaye piyasasına ilişkin hükümleriyle ilgili olarak talep ettikleri bilgi, belge, açıklama ve kayıtları (elektronik ortamda tutulanlar dâhil) süresi içinde hiç veya istenen şekliyle vermeyen veya eksik, gerçeğe aykırı, yanıltıcı nitelikte veren veya açıklamalarda bulunan kişiler ve Kurul veya bu Kanuna göre görevlendirilenlerin görevlerini yapmalarını engelleyen veya zorlaştıran kişilere birinci fıkranın birinci cümlesi uyarınca idari para cezası verilir.
(8) (Ek:20/2/2020-7222/36 md.) Kurula gerçeğe aykırı, yanıltıcı nitelikte bilgi, belge vermek veya açıklamalarda bulunmak suretiyle gereksiz olarak Kanunun 88 inci maddesi uyarınca denetim yapılmasına neden olan kişiler hakkında bin Türk lirasından yirmi beş bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.
Kanunun 105’inci maddesinin birinci fıkrasında “idari para cezalarının uygulanmasından önce ilgilinin savunması alınır. Savunma istendiğine ilişkin yazının tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde savunma verilmemesi hâlinde, ilgilinin savunma hakkından feragat ettiği kabul edilir” düzenlemesi bulunmaktadır. Savunma hakkı Kanun’da açıkça öngörülmüştür. SPK tarafından idari para cezası verilmesini nedeninin açık ve net şekilde belirtilmesi ve ilgililerden savunma istenilmesi zorunludur
BU İDARİ PARA CEZALARINA KARŞI İTİRAZ MÜMKÜNDÜR. GÖREVLİ YARGI YERİ İDARE MAHKEMELERİ OLUP PARA CEZALARINA KARŞI İPTAL DAVASI VEYA TAM YARGI DAVASI AÇILABİLİR.
ÖNGÖRÜLEN İDARİ PARA CEZALARINA KARŞI AÇILACAK DAVALARIN TÜMÜ BAKIMINDAN İDARİ YARGI YERLERİ GÖREVLİDİR. İdari para cezalarına karşı iptal davası ve tam yargı davası açmak mümkündür. Bu husus Sermaye Kanunu’nun 105. Maddesinde açıkça görülmüş olup Kabahatler Kanunu’ndaki görevli yargı yeri ile karıştırılmamalıdır.
İPTAL DAVASI
Hukuka aykırı bir idari işlemin, idari yargı yerlerince iptalini sağlamak için iptal davası açılır. İptal davaları, “İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan” davalar olarak tanımlanmıştır. SPK tarafından uygulanan bir idari para cezasının iptali için açılan davada, uygulanan cezanın orantısız olduğunu tespit eden idari yargı yeri yalnızca iptal kararı verecektir. İdari yargıda yerindelik denetimi yapılmamaktadır. İdari işlemin yerindeliği iptal davasına konu edilemeyecektir.
TAM YARGI DAVASI
Tam yargı davaları, idarenin eylem ve işlemlerinden dolayı kişisel hakları ihlal edilen kişiler tarafından açılan davalardır. İptal ve tam yargı davalarını ayrı ayrı ya da bir arada açmak mümkündür. İptal davası lehine sonuçlanan davacı, hukuken ortadan kalkan idari para cezasını geri alabilecektir, ancak bu zararını karşılamaya yetmiyorsa zararını tazmin etmek isteyecektir. İdarenin eylem ve işlemlerinden dolayı zarara uğrayan kişi zararın tazmini için tam yargı davası açabilecektir. Bunun için aradaki illiyet bağını ortaya koyması gerekecektir.
HİZMETLERİMİZ VE İLETİŞİM
Kocaeli-Gebze avukatı olarak idari para cezaları ve itiraz yolları hakkında müvekkillerimize hizmet sunmaktayız.
Daha detaylı bilgi edinmek için İstanbul'un Adalar, Arnavutköy, Ataşehir, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Beykoz, Çatalca, Çekmeköy, Esenler, Esenyurt, Eyüp, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kadıköy, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sarıyer, Silivri, Sultanbeyli, Sultangazi, Şile, Şişli, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar, Zeytinburnu ilçelerinde ve Kocaeli'nde avukatlık ve danışmanlık hizmeti veren Polatoğlu Hukuk Bürosu’nu ziyaret edebilir veya iletişim bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz.